رقابت مقدماتی میان اصلاح طلبان برای 1400 جدی تر از قبل شده است. رقابتی میان عمل‌گرایان اصلاح طلب و حامیان حسن روحانی و چهره های شاخص اتحاد ملت. رقابتی که گرچه با برخی اسامی حاشیه ای پیچ و تاب رسانه ای می خورد اما به نظر می رسد در نهایت حول دوگانه لاریجانی- ظریف شکل خواهد گرفت. رقابت مقدماتی اصلاح طلبان بعد از به قدرت رسیدن دموکرات ها در ایالات متحده جدی تر از قبل و با مباحث جدید پیش می رود. انتخاب بایدن، هم به جدی تر شدن فعالیت اصلاحات منجر شده و هم شکاف ها را در رقابت مقدماتی بین دو طیف عمل گرا و رادیکال بیشتر کرده است. اما این شکاف ها چیست و چه ملاحظاتی پیش روی اصلاح طلبان در انتخابات آینده وجود دارد. در میان این شکاف ها چرا حسن روحانی بیشتر تمایل به نامزدی علی لاریجانی دارد و خاتمی تحت فشار رادیکال ها به سمت ظریف خواهد رفت یا لاریجانی؟
دروغ تحریم انتخابات
مباحث پیرامون انتخابات 1400 از سوی اصلاح طلبان از مدتها پیش با میدان داری مجمع روحانیون مبارز آغاز شد. نقش اصلی را در سطح رسانه ای ، موسوی خویینی ها به عهده گرفت و با دو نامه تقریبا بی سابقه تلاش کرد که به واسطه معذورات سید محمد خاتمی ، نقش لیدری و مرجعیت اصلاحات را ایفا کند. نامه هایی که در راستای موازنه مشروعیت اصلاحات با حاکمیت تعبیر شد و تلاش داشت ناکارآمدی هفت ساله دولت مورد حمایت اصلاحات را به گردن حاکمیت بیندازد و داستان همیشگی فرار آنها از پاسخ گویی را این بار به شکلی عریان تر از همیشه تکرار کند. اصلاح طلبان دو جریان "تحریم" در رسانه و "مشارکت" در پنهان را به صورت همزمان پیش بردند. موتور جریان تحریم با شعار "نامزد حداکثری" و جریان مشارکت جو با شعار "نامزد ائتلافی" یا نیابتی از ابتدای سال 99 در دو سطح مجزا برای اصلاح طلبان روشن شده‌است. همان طور که "صبح نو" پیش از این خبر داده بود، پس از مباحث فراوان درباره نامزدهای مختلف به واسطه تمایل جریان سیاسی دولت و خصوصا حسن روحانی، علی لاریجانی دست بالا را پیدا کرده بود. جریان دولت بخشی از هیات امنای ائتلاف اصلاحات - اعتدال برای انتخابات 1400 است که نظر و رای قدرتمندی دارد. گرچه در نقطه مقابل این جریان،
رادیکال های اصلاح طلب قرار دارند که به دنبال گزینه حداکثری برای انتخابات 1400 هستند و جدا از پروپاگاندا که گزینه هایی چون رضا خاتمی و محسن صفایی فراهانی را مطرح می کنند در عالم واقعیت از سید حسن خمینی و محمد جواد ظریف نام می برند. آن گونه که پیش از این بیان شد، اعتدالی ها توانسته بودند تا حدود زیادی راه را برای حمایت هیات‌امنا از علی‌لاریجانی تسهیل کنند و جواد ظریف را به عنوان بخشی از کمپین لاریجانی مطرح کنند. مذاکرات با علی لاریجانی اما جدی تر از همیشه جلو رفت و او از شروطش برای نامزدی سخن گفت که مهم ترین آنها مطرح شدنش به عنوان گزینه مشترک اعتدالیون راست و چپ بود. به نحوی که او از حمایت بخشی از جناح راست هم برخوردار باشد و صرفا تبدیل به گزینه اصلاحات نشود. پس از اعلام این شروط در نهایت برخی اقدامات از ناحیه متحدان راست گرای لاریجانی برای برقراری توازن در حمایت ها ایجاد شد و خود لاریجانی هم مذاکرات و مشورت های خود را در سطح بالای قدرت برای ورود به انتخابات آغاز کرد. در این میان گفته می شود که حسن روحانی نقش فراوانی در متقاعد کردن لاریجانی برای ورود به صحنه انتخابات داشته است و او را تا حدود زیادی برای ورود به این صحنه متقاعد و ترغیب کرده است.
بایدنیزه کردن سیاست با ظریف
پس از پیروزی بایدن درانتخابات ایالات متحده ، شکاف ظریف- لاریجانی در سطح هیات امنای اصلاحات- اعتدال جدی تر از قبل شده است. اگر تا پیش از این به واسطه احتمال پیروزی ترامپ، اصلاحات به لاک دفاعی فرو رفته بود و محافظه کارانه عمل می کرد، پس از برد بایدن به دنبال استفاده از انرژی ایجاد شده، جریان تحریم با صدای بلندتر از قبل نامزد حداکثری را فریاد می زند. این جریان علی لاریجانی را فاقد قدرت تهییج‌کنندگی و محافظه کاری کلاسیک می‌داند که نمی تواند به نیازهای بدنه اصلاحات پاسخ بدهد. از نظر آنها، بدنه اصلاحات فراتر از گزینه نمادین و سلبی به دنبال گزینه ایجابی هم هست و در این میان با توجه به پیروزی بایدن، ظریف بهترین گزینه موجود است.
پس از پیروزی بایدن درانتخابات آمریکا ، شکاف ظریف- لاریجانی در سطح هیات امنای اصلاحات- اعتدال جدی تر از قبل شده است. اگر تا پیش از این به واسطه احتمال پیروزی ترامپ، اصلاحات به لاک دفاعی فرو رفته بود و محافظه کارانه عمل می کرد، پس از برد بایدن به دنبال استفاده از انرژی ایجاد شده، جریان تحریم با صدای بلندتر از قبل نامزد حداکثری را فریاد می زند
نامزدی ظریف اما با برخی موانع مواجه است که مهم تر از همه راه سخت او برای احراز صلاحیت در مقابل علی لاریجانی است که کمی او را برای ورود به این کارزار مردد‌می‌کند. موانع پیش روی ظریف، به این معنی نیست که او نقش کمی در این جریان دارد. ظریف در واقع یکی از مهم ترین سرمایه های اصلاحات است که می تواند گفتمان مذاکره را در جامعه پررنگ کند و به احیای اصلاحات در عصر بایدن کمک کند. در عین حال ظرفیت ارتباطاتی ظریف با دموکرات ها، نقش او را در گرفتن خروجی از دولت جدید آمریکا قبل از انتخابات 1400 پررنگ می کند.
پیروزی بایدن اگر نتواند رادیکال ها را در نهایی شدن نامزدی ظریف کامیاب کند اما می تواند زمینه امتیازگیری از علی لاریجانی را فراهم کند. به نحوی که شنیده‌ها می‌گویند؛ طبق مذاکرات انجام شده به جای بحث بر سر افراد بر سر کرسی های هیات دولت تفاهم شود تا نقد رادیکال ها درباره پای بند نبودن روحانی به اصلاح طلبان در دوره جدید تکرار نشود.
ادامه روحانی با لاریجانی؟
طرف مقابل جواد ظریف، سیاست مداری کلاسیک و با سابقه ایستاده که گرچه درعیان سخنی از نامزدی در انتخابات نمی گوید اما محل رجوع حامیان روحانی و بخشی از راست سنتی برای انتخابات 1400 است. بزرگ‌ترین مزیت او نداشتن مشکل برای احراز صلاحیت و در عین حال داشتن اعتماد دولت روحانی و بخشی از راست گرایان سنتی است. تلقی موافقت او با برجام و مذاکره هم می تواند برای او ظرفیت جدید پدید آورد که او البته در این بخش محافظه کارتر از حسن روحانی به‌نظر می رسد. اما در عین حال دارای محدودیت هایی است که دست مخالفانش را در اتحاد ملت برای نقد او باز می کند.
نداشتن ادبیات عامه پسند و تمرکز او بر نخبگان که شباهت فراوانی با حسن روحانی قبل از سال 92 دارد، توانایی رای‌آوری او را مورد تردید قرار داده. منتقدان او معتقد هستند که نامزد نمادین در شرایط فعلی کار سختی برای‌رای آوری دارد و نمی توان صرفا با گزینه سلبی مانند سال 92 به پیروزی رسید. مشکل دیگرلاریجانی پیوند او با دولت حسن روحانی است که در افکارعمومی او را به عنوان خاطره تلخ مدیریت دولت اعتدال بازنمایی می کند. از این جهت هم علی لاریجانی گرچه به دنبال ایجاد تمایز میان خود و حسن روحانی خواهد رفت اما در افکارعمومی کار سختی برای فاصله گذاری خواهد داشت. لاریجانی در طول سال‌های ریاست اش بر مجلس از جنبه های مختلفی به دولت روحانی و جریان سیاسی اعتدال یاری رساند و بخشی از ائتلاف راست میانه بود که به نظر نمی‌رسد به سادگی از اذهان پاک شود.
هیات امنا چه تصمیمی می گیرد؟
در میان هیات امنای اصلاحات که از افرادی چون خاتمی و خویینی‌ها و روحانی و سید حسن خمینی تشکیل شده و به تازگی عبدالله نوری هم با هدف داوری به میدان آمده و در «دربند» میزبان برخی جلسات انتخابات 1400 است، بحث بر سر شرکت در انتخابات و رقابت، جدی تر از همیشه مطرح شده. به نحوی که جریان تحریم مخصوصا پس از بایدن کاملا به گوشه رینگ رفته و عمل گرایان میدان دار شده اند. جریان تحریمی و رادیکال اما به سراغ جواد ظریف رفته تا از سرمایه او بتواند برای تهییج افکارعمومی و شکل دادن به دوقطبی استفاده کند. فشار زیاد اصلاحات به ظریف در کنار نگاه
خوش بینانه او به غرب، لحن مصاحبه ها و گفته های او بعد از پیروزی بایدن را کاملا تغییر داده و نوعی اشتیاق و عجله در ادبیات او برای مذاکره مشاهده می شود. در این میان اما گفته می شود که هیات امنای اصلاحات و اعتدال با توجه به شرایط فعلی در سه حالت گزینه ائتلافی( علی لاریجانی)، گزینه حداکثری( ظریف) و گزینه تکنوکرات و سفید در حال مذاکره هستند. بحث اصلی اما معطوف به استفاده از ظرفیت های موجود پیش می رود. شنیده‌های روزنامه صبح نو از مطرح شدن این گمانه حکایت دارد که برخی از اصلاح طلبان معتقدند که ظریف در هر حالتی باید ثبت نام کند تا مانند مرحوم هاشمی در سال 92 از ردصلاحیت او هم انرژی برای موفقیت نامزد ائتلافی چون لاریجانی پدید آید. این بار اما جای ظریف و هاشمی با هم عوض می شود و لاریجانی هم جایگزین روحانی گردد. این شنیده ها از پلن دیگری هم حکایت دارد که معتقد است ظریف به عنوان معاون اول یا وزیرخارجه در کمپین لاریجانی فعال باشد و لازم نیست که وارد این سطح از مجادله شود چرا که ممکن است در صورت ردصلاحیت، کار او برای آینده سخت و سخت تر شود و ظرفیت دیپلماتیک او هم از بین برود. گرچه برای اصلاح طلبان تندرو، پیروزی در انتخابات مهم تر از منافع و اعتبار افرادی چون ظریف است و آنها حاضرند برای تامین منافع سیاسی خود از افراد استفاده کنند. هر چند در این میان خود ظریف هم باید با هوشیاری بیشتر به این مسائل ورود کند تا سیاست خارجی تبدیل به گروگان سیاست داخلی نشود. البته شنیده می شود که پیشنهادهایی مانند بیرون آمدن ظریف از کابینه هم به واسطه از دست رفتن موقعیت گفت و گو با غرب در چند ماه باقی مانده رد شده است. شنیده های «صبح‌نو» اما از احتمال شکل گرفتن «مجمع مشورتی اصلاح طلبان» به جای شورای سیاست گذاری حکایت دارد تا به تصمیمات هیات امنا شکل اجتماعی و دموکراتیک دهد. در این میان خاتمی همچنان در دوگانه لاریجانی و ظریف تصمیم نهایی را نگرفته اما حسن روحانی مایل به نامزدی لاریجانی است چرا که او را ادامه دولت خود می داند.
اصلاح طلبان آماده پاسخ به مردم باشند
اصلاح طلبان که در چند سال گذشته مدام از تحریم انتخابات سخن گفتند و مرتب به زیرسوال بردن نهاد انتخابات و حاکمیت مشغول بودند این بار هم وارد صحنه 1400 خواهند شد و زیرساخت های لازم را برای این کار فراهم کرده اند. در این میان علاوه بر غیرواقعی بودن ژست تحریم انتخابات، بهتر است خود را برای پاسخگویی به عملکرد هفت ساله آماده کنند و برای ناکارآمدی های خود در این سال ها پاسخ های قدیمی مثل «نگذاشتند» ندهند چرا که در مقابل چنین پاسخی سوال مردم این خواهد بود که اگر نگذاشتند پس چرا دوباره برای ورود به قدرت صف کشیده اید؟ که البته اینها همه بخشی از گزاره پاسخگو نبودن اصلاحات به قدرت و مسوولیت شان است که سالهاست مطرح می شود.
برخی از اصلاح طلبان معتقدند که ظریف در هر حالتی باید ثبت نام کند تا مانند مرحوم هاشمی در سال 92 از ردصلاحیت او هم انرژی برای موفقیت نامزد ائتلافی چون لاریجانی پدید آید. این بار اما جای ظریف و هاشمی با هم عوض می شود و لاریجانی هم جایگزین روحانی گردد
منبع: صبح نو