علی ربیعی، سخنگوی دولت به‌طور ضمنی خبر علی مطهری درباره ایجاد مانع بر سر خرید واکسن به‌دلیل نپذیرفتن لوایح مرتبط با FATF از سوی تهران را تایید کرد. او ابراز امیدواری کرد که با موافقت مقام معظم رهبری برای امکان بررسی مجدد لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام، راه برای تامین آنچه به توصیف او مصلحت کشور است، فراهم شود. به گفته ربیعی، نپذیرفتن لوایح FATF و در لیست سیاه قرار گرفتن، اکنون آثار خود را بر تراکنش‌های مالی و تامین مالی کالاهای ضروری نشان داده است.
علی ربیعی سخنگوی دولت روز گذشته به‌طور ضمنی خبر علی مطهری مبنی بر باطل شدن سهمیه جهانی واکسن کرونا برای مردم ایران به‌دلیل عدم پیوستن ایران به FATF را تایید کرد. سخنگوی دولت با بیا‌ن اینکه نپیوستن به FATF آثار خود را نشان خواهد داد افزود: در مورد انتقال پول بنابر قوانین تحریم و قواعد FATF چندین مرحله انتقال پول با مشکل مواجه شد و با موانعی رو به رو بودیم. ربیعی یا‌دآور شد: به‌طور کلی نپیوستن به FATF و در لیست سیاه قرار گرفتن آثار خود را بر تراکنش‌های مالی و تامین مالی نشان داده است و حتی در مواقعی هم که تحریم مانع نمی‌شود متا‌سفانه FATF این بهانه را ایجاد می‌کند. به گزارش «ایرنا» وی افزود: قبلا دولت دیدگاه خود را در این زمینه اعلام کرده بود و امیدواریم با راهگشایی که رهبر معظم انقلاب برای امکان بررسی مجدد در مجمع تشخیص مصلحت نظام فراهم کردند، بتوانیم در این زمینه جلساتی داشته باشیم و آنچه به مصلحت کشور است را تامین کنیم. خبر ابطال سهمیه ایران از واکسن کرونا روز دوشنبه از سوی علی مطهری نماینده سابق مجلس اعلام شد. او در حساب شخصی خود در توییتر نوشت: «به‌خاطر اینکه در لیست سیاه FATF قرار داریم نتوانستیم 50 میلیون دلار مبلغ سهمیه ایران از واکسن کرونای سازمان جهانی بهداشت برای هشت میلیون ایرانی را منتقل کنیم و سهمیه ایران باطل شد. مجمع تشخیص مصلحت نظام باید پاسخگو باشد.»
این خبر در شرایطی اعلام شده است که خبر تولید واکسن کرونا ازچندهفته پیش موجی از امید را در بین مردم جهان از جمله مردم ایران ایجاد کرده است. مردمی که از 9 ماه پیش با بیماری مرگبارکرونا دست و پنجه نرم می‌کنند. در همین حال برخی از کشورها واکسیناسیون کرونا را به‌صورت گسترده آغاز کرده‌اند. درمیا‌ن کشورهای منطقه و همسایه هم، اولین محموله واکسن کرونا روز گذشته وارد قطر شد و وزارت بهداشت و محیط زیست عراق هم دیروز از خرید یک میلیون و 500 هزار دز واکسن «ویروس کرونا» از شرکت داروسازی «فایزر» خبر داد.
با این همه ایران از مدت‌ها پیش به‌دلیل تحریم‌ها درگیر خرید واکسن خارجی کرونا است. روز گذشته نیز یک بار دیگر عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی در پستی در صفحه اینستا‌گرام خود درباره چرایی ناتوانی برای خرید واکسن کرونا نوشت: «از آنجا که خرید واکسن کرونا باید از مسیر رسمی سازمان بهداشت جهانی انجام گیرد تا‌کنون هر طریقی برای پرداخت و انتقال ارز مورد نیا‌ز به خاطر تحریم‌های غیر‌انسانی دولت آمریکا و ضرورت اخذ مجوز اوفک با مانع مواجه شده است.»
البته همتی روز 28 آذرماه هم طی یادداشتی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی به مشکلات موجود برسر راه مبادلات بانکی بین‌المللی اشاره کرده بود. به گزارش خبرآنلاین، او با اشاره به درخواست دولت برای بررسی لوایح پالرمو و سی‌اف‌تی و تایید مقام معظم رهبری مبنی بر تمدید مهلت بررسی در مجمع تشخیص نوشته بود: «بنا به درخواست دولت و تایید مقام معظم رهبری مهلت بررسی لوایح پالرمو و سی‌اف‌تی در مجمع محترم تشخیص مصلحت نظام تمدید شده است. توجه داشته باشیم عدم تعیین تکلیف FATF می‌تواند در نبود تحریم‌ها مانعی برای سیستم بانکی کشور در انجام مبادلات بانکی بین المللی باشد.»
حالا به‌نظر می‌رسد موضوع نپیوستن ایران به FATF نخستین اثر خود را بر خرید واکسن کرونا و جان مردم گذاشته است.
FATF یا گروه ویژه اقدام مالی که در جهت مقابله با پولشویی و تروریسم مالی فعالیت می‌کند، پس از فرصت چندین باره به ایران برای پیوستن بهFATF سرانجام 2اسفند 98 ایران را به لیست سیاه یا همان فهرست کشورهای غیرهمکار این گروه بازگرداند.
از چهار لایحه مرتبط با گروه ویژه اقدام مالی، دو لایحه قبلا در هیا‌ت دولت و مجلس تصویب شده‌اند. اما دو لایحه پیوستن جمهوری اسلامی به کنوانسیون‌های مبارزه با جرائم سازمان‌یا‌فته فراملی (پالرمو) و مقابله با تامین مالی در مجمع تشخیص مصلحت نظام بلاتکلیف مانده‌اند.
مخالفان این لوایح معتقدند در صورت تصویب این دو لایحه، کمک‌های ایران به برخی گروه‌ها و همچنین دور زدن تحریم‌ها با مشکل مواجه می‌شود. به‌دنبال این مخالفت‌ها و بازگشت ایران به این فهرست سیاه بود که حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسفند سال گذشته، از اعضای مجمع تشخیص انتقاد کرد و گفت آنها در این زمینه باید «پاسخگوی موضع‌گیری غیرکارشناسانه» خود باشند. درهمین راستا هفته گذشته لعیا جنیدی معاون امور حقوقی رئیس‌جمهور از موافقت مقام معظم رهبری با تمدید مهلت بررسی لوایح پولشویی و تامین مالی تروریسم در مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر داد. خبری امیدوارکننده، هرچند که همچنان بسیا‌ری از مخالفان پیوستن ایران به گروه ویژه اقدام مالی بر عدم تصویب FATF در مجمع تشخیص اصرار دارند.
مشکل کجاست؟
حالا سوال اصلی این است که عدم پیوستن ایران بهFATF چه تا‌ثیری بر خرید واکسن کرونا خواهد گذاشت و معنی توییت نگران‌کننده علی مطهری نماینده سابق مجلس چیست؟ ایران از چند ماه پیش برای خرید واکسن کرونا در برنامه کواکس ثبت نام کرده است. کواکس طرحی است که در آن ده‌ها کشور ثروتمند جهان متعهد شده‌اند به یک برنامه جهانی واکسن کرونا با هدایت سازمان جهانی بهداشت ملحق شوند. هدف از این برنامه کمک به خرید و توزیع عادلانه واکسن کرونا است. ایران هم عضو این کنسرسیوم است. درعین حال حسن روحانی رئیس‌جمهوری نیز چندی پیش دستور تامین منابع ارزی خرید واکسن خارجی کرونا را صادر کرده است. گزارش‌ها هم حاکی از آن است که اوفک (دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت دارایی آمریکا) مجوزی صادر کرده که موانع قانونی ایران برای خرید واکسن را برطرف می‌کند.
اما مشکل اینجاست که به گفته ناظران به‌رغم صدور مجوز برای کالاها یا خدمات خاص ازسوی اوفک، چون ایران به کنوانسیون‌های پالرمو و FATF نپیوسته برای انتقال ارز باید نشان دهد منبع پول و نقل و انتقالاتی که به تامین آن منجر شده قانونی بوده است اما چون منبع پول فروش نفت است و فروش نفت مغایر تحریم‌های آمریکاست، چنین کاری بسیا‌ر دشوار خواهد بود. در واقع ایران برای انتقال ارز خود باید قانونی بودن منشأ آن را ثابت کند که چون فروش نفت ایران مشمول تحریم‌های آمریکاست درنهایت این کار غیرقانونی تلقی می‌شود و ایران قادر به واریز پول واکسن کرونا نخواهد بود. این همان موضوعی است که روز گذشته رئیس کل بانک مرکزی هم درخصوص چرایی عدم خرید واکسن کرونا به آن اشاره کرد.
همه این مشکلات در شرایطی است که روز گذشته علی ربیعی سخنگوی دولت در یک نشست خبری ضمن تا‌کید بر پیگیری خرید واکسن کرونا تصریح کرد که قراردادمان با سازمان بهداشت جهانی پابرجا است. اوهمچنین گفت که اخیرا هم تصمیم گرفتیم به هر ترتیبی که شده این خرید را حتی با ریسک پرداخت بالای پول انجام دهیم.
در انتظار واکسن ایرانی کرونا
با این همه به‌نظر می‌رسد در صورت نپیوستن ایران به FATF و عدم‌رفع تحریم‌ها برای رفع موانع خرید واکسن‌های خارجی کرونا، ایرانیا‌ن باید تنها در انتظار تولید واکسن داخلی کرونا برای مقابله با ویروس مرگبار کرونا باشند. واکسنی که به گفته مقامات ایرانی احتمالا خرداد 1400 در دسترس خواهد بود. در همین راستا روز گذشته محمد مخبر رئیس ستا‌د اجرایی فرمان امام از آغاز ثبتنام داوطلبان تست انسانی واکسن ایرانی کرونا خبر داد و گفت علاقه‌مندانی که شرایط سنی و جسمی لازم را دارند می‌توانند با مراجعه به سامانه 4030 در این پروژه ملی ثبتنام کنند.
وی افزود:آزمایش انسانی واکسن کرونای تولید محققان ایرانی هنوز شروع نشده است و در اواسط هفته آینده این مرحله آغاز خواهد شد. این در حالی است که باتوجه به تولید واکسن خارجی کرونا به تا‌زگی کارزاری در توییتر مبنی‌بر لزوم خرید هرچه سریع‌تر واکسن خارجی کرونا به راه افتا‌ده است که کاربران خواستا‌ر خرید هرچه سریع‌تر واکسن شده‌اند. همچنین چند روز پیش محمدرضا ظفرقندی رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی در نامه‌ای به سعید نمکی وزیر بهداشت برلزوم تهیه واکسن این بیماری در مقطع زمانی مشخص تا‌کید کرد و گفت: سازمان نظام پزشکی نیز در این خصوص اقدامات خود را با تشکیل کمیته‌ای آغاز کرده است.
منبع: دنیای اقتصاد