استعفای دکتر رضا ملک‌زاده معاونت تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت و علی نوبخت حقیقی دبیر شورای مشورتی مدیریت کرونا یک روز بعد از انتشار سخنان وزیر بهداشت در اصفهان رخ داد که طی آن نمکی جامعه بخش تحقیقات وزارت بهداشت را مورد انتقاد قرار داده و گفته بود: «98 درصد از تحقیقات در نظام سلامت، صرف انتشار مقالات در فلان مجلات می‌شود که به کار نمی‌آید؛ به شدت به روند تحقیقات نظام سلامت، انتقاد دارم. کدام وزیر کم خرد با چنین یافته‌های شکسته‌ای می‌تواند بخش سلامت کشور را اداره کند»
ملک‌زاده نیز طی نامه‌ای تند خطاب به وزیر بهداشت دلیل استعفای خود را «اظهارات غیر علمی و ناشی از شتابزدگی وزیر بهداشت در مورد تولید واکسن ایرانی کرونا»، «ادعا‌های بی‌اساس وزیر بهداشت و سازمان غذا و دارو در خصوص موثر بودن دارو‌های گیاهی» و «عدم درک درست از تحقیق و پژوهش» ذکر کرده است. او همچنین وزیر را متهم کرده که مدیریت پرغلطی داشته و توصیه و هشدار‌ها را نادیده گرفته است.
رویداد‌24 در گزارشی با عنوان «جنجال بر سر یک استعفا در وزارت بهداشت/ پشت پرده اختلاف ملک زاده و نمکی چیست؟» با ماجرا‌های پشت پرده این استعفا‌ها پرداخته است.

اما یکی از مهم‌ترین نقاط اختلاف میان نمکی و ملک‌زاده مساله طب سنتی بود. وزیر بهداشت به طب سنتی اعتقاد دارد و حتی وزارتخانه تحت نظر او جزوه‌ای 30 صفحه‌ای را برای استفاده از طب سنتی در مبارزه با کرونا منتشر کرده است. این درحالی است که بخش اعظم جامعه پزشکی طب سنتی را فاقد صحت علمی می‌داند. این حواشی طی چند روز اخیر در وزارت خانه بهداشت آن هم در شرایط کنونی شیوع ویروس کرونا این پرسش را مطرح کرده است که این حواشی روند مدیریت مبارزه با این ویروس  را تا چه اندازه تحت تاثیر خود قرار خواهد داد؟

خروج وزارت بهداشت از جاده دانش
دکتر بابک زمانی در این باره به رویداد‌24 می‌گوید: استعفا‌هایی که صورت گرفته است عمدتا به این دلیل بوده است که هر دو مسئولی که استعفا دادند در این مدت تلاش کرده‌اند که در بحران کرونا استفاده از دانش را مورد حمایت قرار دهند. این افراد شاید به این صورت احساس کرده‌اند که در مدیریت بحران کرونا آنچنان که باید و شاید از دانش استفاده نمی‌شود.

وی با تاکید بر عمیق بودن بحران کرونا و آمار بالای مرگ‌و میر‌های روزانه، عنوان می‌کند: تنها راه مبارزه با این ویروس و شرایط بحران آفرین ناشی از آن، استفاده از دانش است و جایی برای صحبت‌های کلی و رفتار‌های غیرعلمی باقی نمی‌ماند. آنطور که از فحوای اتفاقات متوجه شدم مساله این بوده که ناگهان 4 داروی گیاهی به عنوان درمان کرونا عرضه می‌شود. آیا اثبات شده است که طب سنتی یا رفتار‌های ابراز شده براساس این طب در درمان کرونا و کاهش بحران کرونا موثر است؟ مگر دانشمندان ما در قرون گذشته ویروس کرونا را می‌شناختند؟

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران اظهار می‌کند: از سوی دیگر موضوع واکسن کروناست، مساله این است که تهیه این واکسن یک فرایند بین‌المللی دارد و بسیار سخت است. در این شرایط اعلام ناگهانی اینکه ساخت و تولید واکسن کرونا را به زودی اعلام می‌کنیم اقدامی عجیب بود و برای مسئولان هم ایجاد مسئولیت می‌کند. حتی سیستم تحقیقاتی وزارت بهداشت هم نمی‌تواند تاییدکننده چنین چیزی باشد.

وی می‌افزاید: هرقدر از دانش برای مقابله با کرونا دور شویم ضررآفرین است و شاید راه‌دیگری به جز این باقی نمانده که برای بازگرداندن سیاست‌ها به جاده دانش و اتکای صرف بر دانش راه دیگری برای این افراد به جز استعفا نمانده است. مدت‌هاست که کرونا در جهان شیوع پیدا کرده و در هیچ کجا هم نتوانسته‌اند آن را به صورت کامل کنترل کنند. در فروردین ماه هم کسی فکر نمی‌کرد چنین ابعاد گسترده‌ای داشته باشد و در حال حاضر هم نگران ابعاد این بیماری در سال آینده هستیم.

عضو هیات مدیره سازمان جهانی سکته مغزی با تاکید بر ضرورت استفاده از راهکار‌های علمی برای کنترل بحران کرونا، اضافه می‌کند: تردیدی در این مساله وجود ندارد و وزارت بهداشت هم مسئولیت جدی در این زمینه دارد و نمی‌توان این مسئولیت را به بخش‌های مجزا تجزیه کرد. کلیت وزارت بهداشت به نظر می‌رسد که رویکرد موفقی نداشته است و این رویکرد ناموفق هم به دلیل امیدبخشی‌های کاذب و استفاده از رویکرد‌های مرتبط با گروه‌هایی که نمی‌توانند نقشی در این بحران داشته باشند تشدید شده است به همین دلیل هم چاره‌ای به جز استعفا نداشتند.

وی خاطرنشان می‌کند: آنچه که کاملا بارز و غیرقابل بحث است ضرورت عدم استفاده از طب سنتی است و اینکه باید یک روند تحقیقاتی علمی برای اثبات دارو‌ها طی شود و کسی هم در این زمینه تردیدی ندارد.

زمانی تصریح می‌کند: اگر نتیجه این استعفا‌ها آن باشد که ناوگان سیستم سلامت دانش به جاده علم و دانش بازگشته و فقط از گاردلاین‌های علمی پیروی کند شاید نتایج مثبتی در مقابله با کرونا در کشور داشته باشد.

وی اظهار می‌کند: همواره این دغدغه وجود دارد که اگر افرادی که درباره استفاده از دانش هیچگونه توهمی ندارند و فقط کار‌های علمی را دنبال می‌کنند در این شرایطی که جو شبه علم جریانی قوی در وزارت بهداشت دارد، از کار کناره‌گیری کنند و جای آن‌ها را افرادی بگیرند که هیچگونه وسواسی در صحت اطلاعات ندارند شاید شرایط بدتر شود. این نگرانی هست که همواره وجود دارد و مسئولانی که استفعا داده‌اند دراین زمینه مسئولیت دارند. وظیفه تنها در زمان کار کردن نیست و نحوه از کار بیرون رفتن هم جزو مسئولیت‌هایی است که هر مسئولی برعهده دارد. با مسئولیت‌پذیری که در این اساتید سراغ داریم احتمالا به ضرر و فایده این موضوع هم اندیشیده‌اند.

این پزشک مغز و اعصاب عنوان می‌کند: ما این دغدغه را هم داریم که به عنوان مثال اگر معاونت تحقیقات وزارت بهداشت به کسی سپرده شود که به طب سنتی اعتقاد دارد می‌تواند نتایج آن برای کشور غیرقابل پیش‌بینی باشد. در وزارت بهداشت یک دفتر طب سنتی وجود دارد و یک جزوه استفاده از طب سنتی برای مقابله با کرونا هم با آرم وزارت بهداشت منتشر شده است و آقای وزیر هم قرار است که طب سنتی را در شبکه‌های بهداشت تلفیق کنند که جامعه پزشکی این موضوع را درک نمی‌کند. این دفتر مرتب ادعا‌هایی را مطرح می‌کند که درمان کرونا با فلان روغن و شربت ممکن است در حالیکه هیچیک از این موارد به لحاظ علمی اثبات نشده است. وزارت بهداشت نباید به فرآیند‌های غیرعلمی اتکا کند.

وی می‌گوید: اگر سازمان بهداشت جهانی اعلامیه داده برای استفاده از طب سنتی برای کشور‌هایی است که توان علمی بالایی در حوزه سلامت ندارند و طب سنتی آن‌ها هم حاوی رفتار‌های خطرناک نیست نه کشور ما که دارای یکی از دانش‌بنیان‌ترین و پویاترین ناوگان سلامت در جهان بوده و هزینه بالایی در آن صرف می‌شود. قطعا توقع مردم کشورما از سیستم سلامت کشورهم در حد توقع مردم در کشور‌هایی با سیستم سلامت ضعیف نیست.

زمانی ادامه می‌دهد: طب سنتی ایران می‌گوید ما تحقیقات پزشکی را قبول نداریم و شیوه تفکر جداگانه‌ای دارند که با طب مدرن متفاوت است و این طب نیازی برای ورود به تحقیقات پزشکی نمی‌بیند. جامعه پزشکی ایران مخالفتی با روش‌های گیاهی وسنتی ندارد به شرط آنکه وارد یک مطالعه علمی طب بر مبنای شواهد علمی شود.

دبیر انجمن مغز و اعصاب با بیان اینکه در کشور ما سیاست جریانی بسیار قوی است، عنوان می‌کند: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در کشور آن است که هر اتفاقی رخ می‌دهد بلافاصله سیاسی می‌شود. در این مورد هم ممکن است جریانات سیاسی بخواهند از موضوع استفاده کنند. آنطور که من شاهد بودم درلحظه‌ای این استعفا‌ها رخ داده است که وزیر بهداشت در اصفهان مسئولیت کرونا را به یکی از زیرمجموعه‌های خودشان منتسب کرده‌اند درحالیکه یک مسئول بالادستی باید مسئولیت‌پذیر بوده و مسئولیت واحد‌های زیرنظر خود را بپذیرد.

وی اضافه می‌کند: همچنین وزیر بهداشت با لحنی صحبت کرده‌اند که گویا تنها افرادی که با طب سنتی مشکل ندارند و این طب را به رسمیت می‌شناسند جزو جامعه پزشکی هستند و این کاملا خلاف واقعیت است، زیرا بخش اعظم جامعه دانشگاهی ما به هیچ‌عنوان طب سنتی را اگر بر مبنای شواهد علمی نباشد قبول ندارند. در نتیجه وقتی این افراد را خارج از شمول پزشکان بدانند کل جامعه پزشکی را که درگیر بحران کروناست زیر سوال برده‌اند؛ لذا اگر مساله صرفا سیاسی بود و دغدغه علمی نبود در زمان دیگری مطرح می‌شد چرا بعد از این سخنان این اتفاقات رخ داد.

زمانی در پاسخ به این سوال که با شکاف ایجاد شده در وزارت بهداشت ممکن است مدیرت کرونا دچار چالش شود، می‌گوید: این نوع چالش‌ها هم ممکن است نتیجه مثبت به دنبال داشته باشند هم نتایج منفی، اما در بحران کرونا همه زیرمجموعه‌های وزارت بهداشت درحال فعالیت هستند. بخش مهمی از افرادی که در حال مبارزه با کرونا هستند سیستم آموزش پزشکی در کشور یعنی دستیاران پزشکان و بیمارستان‌های آموزشی هستند. از ابتدا هم امکانات زیادی در اختیار آن‌ها گذاشته نشده است و تاکید زیادی بر استفاده از نظرات آن‌ها نشده است لذا امیدواریم این استعفا‌ها منجر به نتایج بهتر شود.

استعفا‌ها تاثیری بر عملکرد وزارت بهداشت ندارد
حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس درباره تاثیر این حواشی بر مدیریت کرونا به رویداد‌24 می‌گوید: مطمئن هستم این حاشیه‌سازی‌ها روی وزارت بهداشت تاثیر نخواهد گذاشت، زیرا افرادی که در حال فعالیت می‌کنند تمام تلاش و وقت خود را صرف مبارزه با این بیماری و خدمت‌رسانی به مردم کرده‌اند.

وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر با توجه به شرایط کرونایی کشور و فضای سیاسی که ما در دنیا داریم و متاسفانه بسیاری از جریان‌های سیاسی خارج از کشور برعلیه وزیر بهداشت ودرمان فعالیت می‌کنند ما حمایت جدی از وزیر بهداشت کرده و در این برهه که با ویروس کرونا مواجه هستیم به او کمک می‌کنیم.

شهریاری عنوان می‌کند: از همکاران خودم در دانشگاه علوم پزشکی نیز می‌خواهم که به وزیر کمک کنند. از دوستانی که استعفا کردند نیز خواهش می‌کنم که ضرورت دارد کمک کنند که هر چه سریع‌تر در مبارزه با این بیماری کرونا رو سفید بیرون بیاییم و البته مطئن هستم که خود این دوستان هم همین تفکر را دارند.

منبع: رویداد 24