روز شنبه 13دی‌ماه بود که علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی در برنامه‌ای تلویزیونی با اشاره به آمادگی این سازمان برای عمل به قانون لغو تحریم‌ها تحت نظارت مستقیم آژانس اتمی، تاکید کرد: نامه‌ای به نماینده جمهوری اسلامی در وین داده‌ایم که تسلیم آژانس بشود. بازرسان بیایند فک پلمب کنند. تحت نظارت آژانس در آینده نزدیک باید کپسول گاز اورانیوم را تعویض کنیم. ما باید مصوبه مجلس را اجرا کنیم. ما سرباز نظام هستیم و دست‌مان روی ماشه است. فرمانده دستور بدهد. ما خیلی سریع می‌توانیم کار را شروع کنیم.
بالاخره روز گذشته دوشنبه 15دی‌ماه علی ربیعی، سخنگوی دولت از دستور رییس‌جمهوری برای تأمین اعتبار قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها خبر داد و گفت: در هفته گذشته رییس‌جمهوری در نامه‌ای به جناب آقای جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری در خصوص تأمین بودجه بخشی از این قانون در سال1399 دستور لازم را داده است. وی افزود: همچنین رییس‌جمهوری در روزهای گذشته دستور اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را صادر و از ساعاتی پیش فرآیند تزریق گاز شروع شد و تا ساعاتی دیگر اولین محصول اورانیوم غنی شده UF6 به دست خواهد آمد.
ربیعی تصریح کرد: کلیه این فرآیند پس از انجام اقدامات اولیه از قبیل اطلاع‌رسانی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تحویل پرسشنامه طراحی بر مبنای تعهدات پادمانی کشور صورت گرفته است. سخنگوی دولت تاکید کرد: مواضع دولت در خصوص این قانون به صراحت اعلام شده است. با این حال دولت خود را ملزم به اجرای قانون می‌داند.
واکنش‌ها به احقاق حق ایران
این اقدام که در راستای عمل به قانون راهبردی لغو تحریم‌ها بود و پیشتر اروپایی‌ها از احتمال اجرایی شدن آن اطلاع داشتند، واکنش اتحادیه اروپا را در پی آورد. روز گذشته اتحادیه اروپا به تصمیم ایران برای افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم که به تازگی به اطلاع آژانس بین‌الملل انرژی اتمی هم رسید، واکنش نشان داد. براساس آنچه خبرگزاری اسپوتنیک روسیه گزارش داد، اتحادیه اروپا مدعی شد که این اقدام از سوی ایران، انحراف قابل ملاحظه‌ای از توافق هسته‌ای است. این ادعا در حالی است که طبق برجام، هر طرفی که عامل به تعهدات خود نباشد، طرف مقابلش می‌تواند به کاهش تعهدات خود مبادرت کند و نقض برجام از سوی ایران، اساسا گفته‌ای بی‌پایه است. علاوه بر اتحادیه اروپا، خبرگزاری انگلیسی رویترز نیز روز گذشته به نقل از یکی از سخنگویان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش کرد که مدیرکل آژانس در صدد است اعضای شورای حکام آژانس را در جریان جدیدترین تحولات غنی‌سازی جمهوری اسلامی ایران قرار بدهد. میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در نهادهای بین‌المللی در شهر وین اما با قابل پیش‌بینی خواندن اقدام ایران درخصوص رساندن غنی‌سازی اورانیوم به 20درصد، در توییتی تصریح کرد: اینکه ایران اعلام کرد به غنی‌سازی اورانیوم در سطح 20درصد ادامه می‌دهد، خبر فوری نیست. این گام باتوجه به قوانین تصویب شده در مجلس ایران قابل پیش‌بینی بود. این دیپلمات روس افزود: نکته اصلی اینجاست که با توجه به احتمال عادی شدن اوضاع پیرامون برجام، این اقدام قابل برگشت است.
اولیانوف به درستی اظهار داشته که در صورت عمل طرف‌های اروپایی برجام به تعهدات خود و نیز لغو تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه کشورمان، ایران نیز چنانچه بارها اعلام کرده حاضر است روند کاهش تعهدات خود را لغو کند و به نقطه صفر یعنی پیش از خروج آمریکا از برجام بازگردد.
چرا ایران به غنی‌سازی 20درصد دست زد؟
چندی پیش مجلس شورای اسلامی در چارچوب گام‌های کاهش تعهدات هسته‌ای و نامه رییس‌جمهوری ایران به کشورهای اروپایی، در پاسخ به روند اقدامات خصمانه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و همراهی کشورهای اروپایی با آن، طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را به تصویب نهایی رساند. استدلالی که نمایندگان مجلس را بر آن داشت تا طرح راهبردی لغو تحریم‌ها را مطرح کنند، این بود که اگر قرار باشد جمهوری اسلامی ایران همزمان با عمل به تعهدات برجامی خود، از هیچ امتیاز و امکانی برخوردار نباشد و در عین حال در معرض تحریم‌های روزافزودن آمریکا و همراهی اروپا با این تحریم‌ها قرار بگیرد، پس بهتر است که تعهدات خود را کاهش داده تا بلکه طرف مقابل برای عمل به وظایفش مجاب گردد در غیر این صورت در مسیر موجود ثابت‌قدم بماند.
از سوی دیگر، نمایندگان مجلس باور داشتند که مصوبه لغو تحریم‌ها فارغ از اینکه تصمیمی ملی و با هماهنگی سایر نهادهای ذی صلاح از جمله شورای عالی امنیت ملی و سازمان انرژی اتمی بوده، می‌تواند دست دولت را در چانه‌زنی‌های بعدی در روند مذاکرات احتمالی پیش رو باز بگذارد و به اهرم اقتدار کشور در برابر زیاده‌خواهی غربی‌ها تبدیل شود.
قانون لغو تحریم‌ها چه می‌گوید؟
قبل از امضای توافق هسته‌ای، ایران در سطح 20درصد اقدام به غنی‌سازی می‌کرد اما مطابق برجام باید سطح غنی‌سازی اورانیوم را حداکثر تا 3.67 نگه می‌داشت. بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در تاریخ 18اردیبهشت1397 و بازگشت تحریم‌های یک‌سویه آمریکا علیه ایران، جمهوری اسلامی ایران تا یک سال منتظر وعده اروپایی‌ها برای اجرای برجام و انجام 11شرط (حفظ و تقویت روابط اقتصادی با ایران، ایجاد کانال‌های مؤثر مالی برای تعامل با ایران، تداوم صادرات نفت ایران، تداوم روابط حمل‌ونقل دریایی، زمینی، هوایی، ریلی، حمایت از شرکت‌ها در برابر تحریم‌های ثانویه آمریکا و ...) بود که در نهایت با عدم انجام آن تعهدات، شورای عالی امنیت ملی در سالگرد خروج آمریکا از برجام، در تاریخ 18اردیبهشت سال1398 طی بیانیه‌ای اولین گام ایران در راستای کاهش تعهدات از جمله توقف فروش ذخایر اورانیوم غنی‌شده و ذخایر آب سنگین را اعلام کرد. با این حال، نمایندگان مجلس یازدهم معتقد بودند که اقدامات دولت در کاهش تعهدات برجامی که در پنج گام طی سال98 انجام گرفت، به هیچ‌وجه نتوانست اروپایی‌ها را نسبت به عمل به تعهدات‌شان مجاب کند و همین نقیصه، نمایندگان را بر آن داشت تا طی طرحی، هزینه بی‌مسوولیت اروپایی‌ها در عمل به وظایف‌شان را به‌طور جدی‌تر، بالا ببرند. براساس ماده یک مصوب این طرح در راستای تأمین شروط 9گانه مقام معظم رهبری در خصوص توافق هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران موظف گشت تا بلافاصله پس از تصویب این قانون، جهت مسائل صلح‌آمیز نسبت به تولید اورانیوم با غنای 20درصد اقدام و سالانه به میزان حداقل 120کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند و همچنین سازمان مذکور موظف است نیاز کشور برای مصارف صلح‌آمیز به اورانیوم با غنای بالای 20درصد را به‌طور کامل و بدون تأخیر تأمین کند.
منبع: صبح نو