اظهارات روزهای اخیر درباره طلاق توافقی، واکنش‌های زیادی به‌دنبال داشته که بیشتر از طرف کسانی است که معتقدند سخت‌گیری‌ها، چندان تاثیری در کاهش طلاق ندارد. از طرف دیگر شماری معتقدند گرانی طلا و سکه و به‌دنبال آن مطالبه مهریه، یکی از دلایل اصلی رشد طلاق در کشور بوده اما در نهایت پرداخت مهریه معضلی است که زنان و مردان پس از تصمیم جدی برای جدایی با آن مواجه هستند. اکنون زندانی مهریه به حداقل یا صفر رسیده است و ظاهرا زنان دیگر راهکاری برای دریافت مهریه جز بخشیدن آن ندارند. فائزه هاشمی فعال حوزه سیاسی واجتماعی در راستای اظهارات رئیس قوه قضائیه و راهکارهای حل مشکل مهریه با «آرمان ملی» به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
یکی از مشکلات جامعه افزایش طلاق و عدم پرداخت مهریه است. اخیرا رئیس قوه قضائیه تاکید کرد که مردان نباید برای مهریه به زندان بروند. نظر شما چیست؟
رئیس قوه قضائیه اخیرا چنین عنوان کرده که «مهریه بدهی زوج به زوجه است و کسی که تمکن مالی دارد باید آن را بپردازد. اجماع همه علما بدون استثنا این است کسی که توان مالی ندارد نمی‌توان مجبور به پرداخت مهریه یا زندانی کرد. هیچ فرد معسری نباید به دلیل عدم پرداخت مهریه در زندان بماند» این اظهارات دقیق و درست است اما باید پایه‌های قانون را درست کرد و نه اینکه فقط به یک موضوع تاکید شود.
زندانی نشدن مردان درست است اما از سوی دیگر برخی برای رضایت دختر با مهریه بالا موافقت می‌کنند و در آن زمان اعتراضی ندارند، بنابراین در این موضوع تنها زنان مقصر نیستند که طلب مهریه می‌کنند.
درست است. مرد باید براساس توانایی مالی که دارد به تعیین مهریه بپردازد و نمی‌توان در حالی که توان مالی وجود ندارد، نرخ‌های نجومی و تعداد زیاد سکه را برای مهریه مطرح کرد.
البته زنان هم در این میان مهریه‌های سنگینی تعیین می‌کنند.
اینکه زنان درخواست مهریه سنگین می‌کنند، دلایلی دارد. نخستین دلیل، عدم احساس امنیت اقتصادی است که زنان از آن رنج می‌برند. یعنی وقتی زنان ما در خانه هستند و در عین اینکه گفته می‌شود زنان در خانواده باید باشند و زنان کدبانو هستند و ... اما همین زنان در خانه حق و حقوقی دارند. اگر شعار حضور زنان در خانواده را می‌دهیم، باید حقوق او حفظ شود به عبارتی نمی‌شود مرد در بیرون از خانه مشغول به فعالیت باشند و همه پول‌ها و امکانات برای او باشد اما زن در خانه کار کند و چیزی نداشته باشد. می‌گویند که زنان می‌توانند بابت فعالیت‌های در خانه و شیری که به فرزندان خود می‌دهد، پول دریافت کنند که درست نیست چرا که باعث پایین آمدن کرامت زنان و تحقیر ایشان می‌شود. همچنین چنین رویکردی دو عارضه دارد. نخست اینکه زن درقبال ایفای وظیفه مادری پول دریافت می‌کند که قابل پذیرش نیست. همچنین در این شرایط مردان می‌خواهند بگویند بچه و خانه برای مرد است و زن ابزار مرد را دارد یعنی همان‌طور که می‌توانیم کارگر به خانه بیاوریم، کارهای فرزندان و غیره را انجام دهد و به آن دستمزد پرداخت کنیم، به زنان خودمان هم برای انجام این کارها پول پرداخت کنیم در صورتی که زن و مرد شریک زندگی هم هستند و فرزندان و املاک و غیره سرمایه‌هایی برای زن و شوهرند بنابراین روش پرداخت حقوق به زنان مناسب و پذیرفته‌شده نیست.
زنانی هستند که با نیات دیگر طلب مهریه بالا دارند.
درست است. خانم‌هایی هستند که به‌خاطر نیاز مالی از این مساله استقبال می‌کنند، اما یک قانونگذار نباید به سمت مسائلی که کرامت انسانی زنان را خدشه‌دار می‌کند، حرکت کنند. برخی زنان برای اینکه احساس امنیت اقتصادی ندارند طلب مهریه بالا می‌کنند. زنان مناطق عشایرنشین همه کارها مانند شیردوشی و پشم‌چینی و... را غیره را انجام می‌دهند اما همه امکانات برای مردان است و زنان از آنها بی‌بهره هستند؛ بنابراین زنانی که مهریه سنگین تعیین می‌کنند، انسان‌های آینده‌نگری هستند چراکه می‌دانند اگر در آینده مشکلی پیش بیاید، سرمایه‌ای دارند که با آن زندگی خودشان را بگذرانند. باید به این موضوع هم توجه کرد که این آینده‌نگری بعضا تبدیل به کاسبی هم شده است.
منظورتان چیست؟
برخی زنان ازدواج می‌کنند، طلاق می‌گیرند، مهریه‌های سنگین دریافت می‌کنند و پس از آن به سراغ بعدی می‌روند. قانونگذار نباید شرایطی را فراهم کند که این دسته از خانم‌ها توانایی کارهای این‌چنینی را داشته باشند. عدم حس امنیت روانی، عاطفی و حقوقی در جامعه ما بسیار مهم تلقی می‌شود و زمانی می‌خواهید از همسر خود جدا شوید، باید همه سرمایه خود را ببخشید تا بتوانید جدا شوید. تمام حس‌های عاطفی، روانی و غیره با وجود قوانین مردسالارانه آسیب جدی به زنان وارد می‌کند.
غیر از موردی که اشاره کردید، مهریه‌های سنگین چه تبعات دیگری دارد؟
وقتی که مهریه‌ها سنگین باشد، آقایان توان پرداخت آن را ندارند و زندانیان افزایش پیدا می‌کنند؛ البته رئیس محترم قوه قضائیه گفت که زندانی مهریه نداریم. اگر یک پایه قوی برای مسائل مالی در خانواده نباشد، زن خانه به فکر آینده و تصاحب اموال است و مرد هم شرایط مشابه دارد، چراکه در برخی خانواده‌ها زن دارای وضعیت مالی خوبی است و مرد درصدد تصاحب این دارایی‌هاست. در برخی موارد مردان با زنان پولدار ازدواج می‌کنند تا بتوانند از آن دارایی بهره ببرند و در این شرایط کانون خانواده سست است و کاسبی در جریان است.
خانم هاشمی این‌قدر هم ساده نیست. بارها مشاهده شده مردان برای نپرداختن مهریه شرایط سختی را برای زنان ایجاد کردند که مصداق «مهرم حلال، جونم آزاد» می‌شود. اینطور نیست؟
بله. عدم توانایی پرداخت مهریه مشکل دیگری است. یعنی زن، مهریه بالا تعیین می‌کند و در زمان طلاق باید این مهریه را ببخشد که همین موضوع سبب مشکلات زیادی می‌شود. در نهایت ضایع شدن حق زنان و افزایش طلاق نتیجه این موضوع است سیاست و قوانینی که در کشور وجود دارد نه‌تنها کانون خانواده رو گرم‌تر نکرده است بلکه گاه باعث افزایش نرخ طلاق هم می‌شود.
به نظر شما در چنین شرایطی چه باید کرد؟
به اعتقاد من قانونگذاران، قوه قضائیه و حتی دولت لایحه‌ای را تنظیم کند که این مشکل حل شود. در قدیم و در زمان ما گفته می‌شد مهریه 12 یا 14 سکه باشد اما در حال حاضر نرخ‌ها بسیار بالا رفته و مثل قدیم نیست. به اعتقاد من، مهم‌ترین کار برای جلوگیری از مهریه‌های سنگین و اتفاقات تلخی که رخ می‌دهد، تصنیف در دارایی‌هاست مانند کشورهای اروپایی که زن و مرد، یک حساب مشترک باز می‌کنند و نیاز نیست زن بگوید در خانه چقدر کار کرده و طلب پول کند و مرد بگوید کار خانه کاری نیست و من پول می‌آورم. اگر این کار را انجام دهند باعث کمتر شدن اختلافات زن و شوهر می‌شود؛ نه زن دنبال مهریه است و نه مرد از پرداخت آن خودداری می‌کند. اگر زن و مرد در موقع ازدواج تمام دارایی خود را دریک حساب بریزند و این دارایی را در هنگام طلاق گرفتن نصف کنند، با مشکلی مواجهه نمی‌شود. قوه قضائیه مهریه را یک مشکل برای جامعه می‌داند، در واقع یک تصمیم درست برای حل این مشکل هم بگیرد. اینکه گفته شود مردان برای نپرداختن مهریه زنان به زندان نروند، راه‌حل کاملی برای مشکلات زنان و شوهرها نیست.
منبع: آرمان ملی