فهیمه طباطبایی/ دانشآموزان در این سال سیاه کرونایی بیشتر از هر گروه دیگری در جامعه روزهای عجیب، سخت و جدیدی را سپری می‌کنند. کودکان و نوجوانان 7 تا 18ساله که باید در مدرسه کنار دوستانشان سر کلاس بروند و درس بخوانند و ساعتی را با هم تفریح کنند، حالا کیلومترها دورتر از این فضا مجبورند در کلاس‌های سراسر مجازی درس بخوانند، ساعت‌ها از پشت مانیتور معلمانشان را ببینند و با چالش اینترنت و گرانی تلفن‌همراه، تبلت و لپ‌تاپ و نظارت شدیدتر والدین دست و پنجه نرم کنند. دنیای جدید آموزشی برای معلمان و خانواده‌ها هم مثل معمای سربسته‌ای است که هر مرحله بخشی از آن رمز‌گشایی می‌شود و ایرادها و معایبش را نشان می‌دهد. معلمانی که کنترل کامل و دقیق کلاس در دستشان نیست و نمی‌توانند یادگیری هر دانشآموز را دقیق و موشکافانه رصد کنند و خانواده‌هایی که یادگیری نصفه و نیمه مجازی را نمی‌پسندند و نگران آینده تحصیلی فرزندانشان هستند.
مشکل آموزش مجازی در ایران، هنوز از مرحله اینترنت ضعیف، گرانی تلفن‌همراه و لپ‌تاپ و... و دسترسی نداشتن 3میلیون دانشآموز به شبکه شاد، نگذشته است که حالا گروهی از دانشآموزان و خانواده‌ها نسبت به کیفیت محتوای درسی ارائه شده از سوی برخی معلمان در فضای مجازی انتقاد دارند و ابراز نارضایتی می‌کنند.
هم‌اکنون فرایند اصلی آموزش مجازی در ایران بدین شکل است که معلم آنلاین می‌شود و همانند کلاس‌های حضوری، درباره محتوای درسی مورد نظرش صحبت می‌کند. برای درس‌هایی مانند ریاضیات و زیست هم مثل گذشته از تخته سفید استفاده می‌کند و از آن فیلم می‌گیرد و برای دانشآموزان می‌فرستد. درحالی‌که تعدادی از معلمان با استفاده از نرم‌افزارهای جدید، محتوای کوتاه ویدئویی یا موشن‌گرافیک تولید می‌کنند و در اختیار دانش‌آموزانشان می‌گذارند. رضا سوادکوهی، دانشآموز پایه دوازدهم در این‌باره می‌گوید: «روش تدریس برخی معلمان در آموزش مجازی تفاوتی با آموزش حضوری نکرده و حتی بدتر هم شده. معلم آنلاین می‌شود و در 15دقیقه، یک درس را آموزش می‌دهد و می‌رود. دیگر کاری ندارد کسی یاد گرفته یا نگرفته. یادگیری اتفاق می‌افتد ولی خیلی سخت. بعد می‌روی می‌بینی که معلم همین درس در مدرسه و شهر دیگر، یک ویدئوی 10دقیقه‌ای از همان مبحث درسی ساخته که خیلی کامل و جامع آن را یاد داده و تمام. البته از خوبی آموزش مجازی است که می‌توانی آموزش‌های دیگر را ببینی و اگر آموزش معلم خودت کفایت نکرد، از معلم دیگری یاد بگیری اما مگر چند معلم در کل کشور آموزش‌هایشان را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند.»
بخشی از معلمان، مبانی آموزش مجازی را نمی‌دانند
گلایه اغلب دانشآموزان حول همین محور می‌چرخد که چرا معلمانشان از ابزار مکمل آموزشی استفاده نمی‌کنند و همچنان به تخته سفید و سخنرانی در باب یک مبحث درسی پایبند هستند. فرشته قیومی، دانشآموز پایه دهم رشته علوم انسانی می‌گوید: «هفته گذشته معلم درس تاریخ ما درباره مبحث کاوش اشیای تاریخی و نحوه انتقال صحیح آن به موزه درس داد و از اول تا آخر کلاس تلاش داشت که با حرف‌زدن بگوید که کاوش چگونه رخ می‌دهد و... درحالی‌که می‌توانست فیلمی کوتاه از یک کاوش واقعی را در اینترنت پیدا کند و در کلاس مجازی بگذارد. جالب اینکه آخر کلاس من این کار را کردم و تازه کلاس خموده و بی‌صدا به هیجان آمد و بچه‌ها یک ساعت داشتند درباره این ماجرا پرس‌و‌جو می‌کردند. او آمد و از من تشکر کرد. خب، چرا برخی معلمان می‌خواهند در آموزش مجازی هم مثل کلاس سنتی عمل کنند.»
البته این فقط دانشآموزان نیستند که نسبت به سنتی‌بودن آموزش گروهی از معلمان گلایه دارند، مدیران مدارس و مناطق و حتی خود معلمان نیز منتقد این وضعیت هستند اما پیکان انتقادات را به سوی برنامه‌ریزان و مدیران وزارت آموزش و پرورش و ادارات تابع آن نشانه می‌گیرند. محمد‌علی وحدانی، کارشناس امور آموزشی و معاون آموزشی مدرسه شاهد در این‌باره می‌گوید: «سال91 و 92 نزدیک به 100هزار تخته هوشمند برای مدارس ایران خریداری شد و واژه هوشمند را بر سر در برخی مدارس اضافه کردند، درحالی‌که روش آموزشی هوشمند و استفاده از این تکنولوژی نو‌ظهور را به معلمان ایرانی یاد ندادند و در نتیجه آن تخته‌ها در اغلب مدارس خاک خوردند و بدون استفاده ماندند. همان زمان باید در کلاس‌های ضمن‌خدمت معلمان، آموزش هوشمند و مجازی گنجانده می‌شد تا امروز با این مشکل که امکان ارائه تولید محتوای متناسب با آموزش مجازی را ندارند، مواجه نشویم.»
او ادامه داد: «حتی مسئولان وزارتخانه از فروردین تا پانزدهم شهریور که مدارس تعطیل بود و امکان ارائه آموزش‌های جدید به معلمان وجود داشت، از این فرصت استفاده نکردند. این می‌شود که الان بسیاری از دانشآموزان از روش جدید آموزشی گلایه دارند و می‌گویند که دچار ضعف شدید در برخی مباحث هستند و والدین می‌گویند مجبورند برای فرزندانشان معلم خصوصی بگیرند. البته در این میان معلمانی هستند که توانسته‌اند آموزش‌های خود را با فضای مجازی منطبق کنند و استفاده بهینه‌ای از این فضا داشته باشند.»
نظارت ضعیف بر وضعیت تحصیلی دانشآموزان
مسئله دیگری که از سوی والدین دانشآموزان مطرح می‌شود، بحث نظارت بر عملکرد درسی دانشآموزان است. برخی از آنها می‌گویند که معلمان در روش جدید، فقط بر آموزش تأکید دارند و یادگیری دانشآموز را کنترل نمی‌کنند و به خانواده سپرده‌اند. محبوبه ندری که 2 فرزند دانشآموز در مقطع ابتدایی و متوسطه اول دارد، در این‌باره می‌گوید: «در کنار معلمانی که از اول سال تحصیلی گفتند 12ساعت در شبانه‌روز آنلاین هستند و هر زمان سؤال یا اشکالی پیش آمد، دانشآموز یا والدین می‌توانند به اکانت شخصی او پیام دهند و پرسش‌شان را مطرح کنند و حتی بیشتر از سال‌های قبل وقت صرف دانشآموز می‌کنند، معلمان دیگری هستند که طبق برنامه درسی آنلاین می‌شوند، یک ربع تا نیم‌ساعت درسشان را فشرده می‌دهند و فقط می‌پرسند کسی سؤال دارد یا نه و تمام. دانشآموز هم از خدا خواسته دوست دارد زودتر کلاس تمام بشود و برود دنبال بازی.»
او ادامه داد: «به مدیر و معاون آموزشی گلایه می‌کنیم هم بحث سرعت کم اینترنت و معایب آموزش مجازی را پیش می‌کشد درحالی‌که ممکن است این شکل آموزش به واسطه شیوع کرونا، سال‌ها ادامه پیدا کند و بچه‌ها مجبور شوند در این فضا درس بخوانند. پس به جای اینکه معلم، دانشآموز و حتی من مادر و پدر دنبال مقصر باشم، باید نواقص را رفع کنم.»
ثریا سمایی، معلم و کارشناس آموزشی معتقد است که در آموزش مجازی باید والدین و معلم مکمل هم باشند و گذاشتن مسئولیت بر عهده یک نفر کار غلطی است: «این نقد والدین درست است که نظارت بر وضعیت درسی دانشآموزان کم شده و در آینده باعث افت تحصیلی شدید می‌شود. بهترین کار این است که معلمان، دانشآموزان را به گروه‌های کوچک تبدیل کنند و هر روز ساعاتی را برای کنترل وضعیت درسی آنها اختصاص دهند و حتی در موارد بغرنج و حاد، به‌طور خصوصی برای این دسته از دانشآموزان، کلاس حضوری بگذارند. ما نباید منتظر رفع کرونا بمانیم، بلکه باید یاد بگیریم چطور در این بحران، زندگی کنیم. از آن طرف والدین هم باید بپذیرند که مسئولیت آنها نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده و باید به مدرسه کمک کنند. نمی‌توان از معلم انتظار داشت که مثل سال‌های گذشته عمل کند چون شرایط تغییر کرده است.»
آموزش مجازی در کنار کرونا، تبدیل به یک مسئله در ایران شده؛ مسئله‌ای که هر روز ابعاد تازه‌ای پیدا می‌کند و وزارت آموزش و پرورش را با چالش روبه‌رو ساخته است؛ روشی آموزشی که همه به آن نگاه موقت و ناپایدار دارند و می‌خواهند هر‌چه زودتر به نقطه پایان برسد.
منبع: همشهری